آزمایش MCV یا Mean Corpuscular Volume یکی از پارامترهای مربوط به شکل و اندازه سلول‌های خونی است که در تشخیص برخی اختلالات خونی مانند کم خونی، بیماری های کبدی و بیماری های کلیوی مفید است. در این مقاله، به بررسی این آزمایش و مهمیت آن در تشخیص بیماری های خونی و نیز مسمومیت های شیمیایی می‌پردازیم.
آزمایش MCV چیست؟
اصطلاح MCV به میانگین حجم متوسط سلولی یا متوسط حجم سلولی اشاره دارد و با استفاده از فرمول زیر به دست می‌آید:
MCV = حجم کلی سلول ها / تعداد کل سلول ها
حجم کلی سلول‌ها از طریق اندازه گیری حجم میانگین هر سلول بدست می‌آید و تعداد کل سلول ها با استفاده از شمارش خون بدست می‌آید. در نتیجه، آزمایش MCV میزان بزرگی یا کوچکی سلول‌های خونی را اندازه گیری می‌کند.
یکی از کاربرد های مهم آزمایش MCV در تشخیص بیماری های خونی مانند کم خونی می‌باشد. در بیماری های کم خونی، غلظت هموگلوبین در خون کاهش می‌یابد و سلول‌های خونی با حجم کوچک تر از حجم معمولی تولید می‌شوند که در نتیجه میانگین حجم سلول‌های خونی نیز کاهش می‌یابد. بنابراین، مقدار MCV در این بیماری کاهش می‌یابد.
معمولاً در عوارض دیگر مانند بیماری های کلیوی و کبدی نیز مقدار MCV تغییر می‌کند. در بیماری های کلیوی، قدرت فیلتراسیون کلیه‌ها کاهش می‌یابد که باعث افزایش حجم خون در بدن می‌شود و میانگین حجم سلول‌های خونی نیز از تغییر متأثر می‌شوند و در نتیجه میانگین حجم سلول‌های خونی نیز افزایش می‌یابد.
در بیماری های کبدی نیز، عملکرد کبد در تولید برخی از عناصر خونی کاهش می‌یابد که باعث تغییر در مقدار MCV می‌شود.
همچنین، آزمایش MCV به عنوان یکی از پارامترهای تعیین کننده جنسیت جنین در دوران بارداری نیز استفاده می‌شود. میانگین حجم سلولی جنین در ماه‌های اول بارداری با توجه به جنسیت جنین تغییر می‌کند و می‌توان با استفاده از این آزمایش، جنسیت جنین را پیش بینی کرد.
در نتیجه، آزمایش MCV به عنوان یکی از پارامترهای مهم در تشخیص بیماری‌های خونی و همچنین در پیش بینی جنسیت جنین در دوران بارداری، بسیار مفید است.
نحوه انجام آزمایش MCV
برای انجام آزمایش MCV، نمونه خون از بیمار گرفته می‌شود و سپس با استفاده از دستگاه خودکار آنالایزر خون، مقدار MCV به صورت خودکار محاسبه می‌شود. معمولاً برای انجام این آزمایش، نیاز به خون جداگانه نیست و می‌توان از نمونه خون مربوط به سایر آزمایش‌های خونی استفاده کرد.
در آزمایش MCV، مقدار نرمال MCV برای بزرگسالان بین 80 تا 100 فلوئید (فلوئید یکی از واحدهای اندازه‌گیری حجم سلولی است) است. با این حال، بسته به شرایط و بیماری‌های مختلف، مقدار MCV ممکن است افزایش یا کاهش یابد. در بعضی از موارد، افزایش MCV به عنوان نشانه‌ای از مشکلات جدی خونی، مانند بیماری کبدی یا نقص مادرزادی خونی، محسوب می‌شود.
همچنین، کاهش MCV نشانگر مشکلات دیگری مانند فقر آهن، کمبود ویتامین ب12 و اسید فولیک، کم خونی مزمن، کم خونی همولیتیک و یا اختلالات دیگر در تولید سلول‌های خونی است.
در نتیجه، آزمایش MCV به عنوان یکی از آزمایش‌های پایه خونی محسوب می‌شود و می‌تواند به تشخیص بیماری‌های خونی کمک کند. بهتر است هرگاه نگرانی از وضعیت سلامتی خود داشتید، با پزشک خود مشورت کنید و تست‌های لازم را انجام دهید.
تشخیص مسمومیت شیمیایی با آزمایش MCV
معمولاً آزمایش MCV به تنهایی برای تشخیص مسمومیت مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. با این حال، افزایش مقدار MCV ممکن است نشانگر مسمومیت با الکل باشد. در واقع، در بیمارانی که به طور مداوم الکل مصرف می‌کنند، مقدار MCV به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. این افزایش MCV به عنوان یک نشانگر زمانی که مصرف الکل متوقف می‌شود، بهبود می‌یابد.
در برخی موارد، مصرف بعضی از مواد مخدر و مسمومیت با سموم شیمیایی هم می‌توانند باعث افزایش مقدار MCV در خون شوند. با این حال، در این موارد، تشخیص مسمومیت باید با ترکیب آزمایش‌های دیگر انجام شود و نتایج MCV به تنهایی برای تشخیص مسمومیت کافی نیستند.
بنابراین، تشخیص مسمومیت باید با استفاده از ترکیبی از اطلاعات پزشکی، تاریخچه بیماری، علائم بالینی، آزمایش‌های خونی و دیگر روش‌های تشخیصی انجام شود. هرگاه شما به هر دلیلی نگرانی از مسمومیت دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا بتواند برای شما یک برنامه تشخیصی مناسب تنظیم کند.
مطالب دیگر
آزمایشات تشخیص مسمومیت شیمیایی
برای تشخیص مسمومیت و بررسی سلامتی، به طور معمول، آزمایش‌های دیگری همراه با آزمایش MCV انجام می‌شود. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:
- آزمایش تعداد خونی کل یا CBC: این آزمایش شامل شمارش تعداد سلول‌های خونی مانند سلول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها است.
- آزمایش هموگلوبین: این آزمایش برای اندازه‌گیری میزان هموگلوبین (پروتئینی که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد و به اکسیژن حمل می‌کند) در خون انجام می‌شود.
- آمایش فرآیند ترسیب (ESR): این آزمایش برای اندازه‌گیری سرعت ترسیب اجزای خون است و می‌تواند نشان دهنده وجود التهاب در بدن باشد.
- آزمایش عملکرد کبد: این آزمایش برای اندازه‌گیری میزان آنزیم‌های کبدی در خون و همچنین عملکرد کبد استفاده می‌شود. افزایش سطح آنزیم‌های کبدی ممکن است نشان دهنده آسیب کبد باشد که ممکن است به دلیل مسمومیت باشد.
- آزمایش الکترولیت‌ها: این آزمایش برای اندازه‌گیری سطح انواع مختلفی از الکترولیت‌ها مانند سدیم، پتاسیم، کلرید و غیره استفاده می‌شود. ممکن است سطح این الکترولیت‌ها در بدن به دلیل مسمومیت تغییر کند.
بنابراین، با ترکیب نتایج آزمایش‌های مختلف، پزشک می‌تواند برای تشخیص مسمومیت و بررسی سلامتی شما برنامه درمانی و تشخیصی مناسبی تنظیم کند.