وسایل نقلیه به عنوان یکی از مکان‌های آلوده و پخش کننده ویروس کرونا شناخته شده اند. با این وجود، استفاده از این وسایل پس از رفع محدودیت تردد و از سرگیری سفر، بیشتر شده است. اما هنگام استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی چه کار باید کرد تا کمتر در معرض آلودگی این ویروس قرار گرفت؟
شیوع ویروس کرونا سفرها را تقریبا در صددرصد کشورها تحت شعاع قرار داده است. سازمان جهانی گردشگری گزارش کرده که ۷۲ درصد مرزها همچنان به روی مسافران بسته است. با این حال شرکت‌های هواپیمایی، قطار و هتل‌ها که ضرر سنگینی را در این دوره متحمل شده‌اند درصدد بازیابی خود برای جلب دوباره اعتماد از دست رفته گردشگران و مسافران جهان هستند.
در ایران سازمان هواپیمایی و شرکت قطارهای مسافربری نیز اعلام کرده‌اند پروتکل‌هایی را برای کنترل این ویروس هنگام سفر و حفاظت مسافران در برابر آن، به اجرا گذاشته‌اند. هرچند هنوز قطعیتی در اجرای رفتارهای ایمنی و محافظتی در این مکان‌های عمومی گزارش نشده و مسافران نسبت به رعایت نشدن فاصله مجاز که سازمان بهداشت جهانی تعیین کرده در محیط بسته و محدود هواپیما، قطار و اتوبوس شاکی هستند. از سوی دیگر مسافران باید تجهیزات بهداشتی مثل ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده را خود همراه داشته باشند و در هواپیما، قطار و اتوبوس‌ها و خودروهای بین شهری کمتر دیده شده که این وسایل را در اختیار مسافر قرار دهند، کنترل و نظارتی هم وجود ندارد.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با صدور دستورالعملی که متکی به توصیه‌های وزارت بهداشت است، سعی کرده قواعد و راهکارهایی را برای مسافر و خدمات دهندگان در ناوگان حمل و نقل عمومی مشخص کند که البته بیشتر از آن که الزاماتی را برای بخش‌های خدمات دهنده تعیین کند، از مسافران می‌خواهد هوشمندانه و مسؤولیت پذیر سفر کنند و مراقب خودشان باشند.
پروتکل حمل و نقل زمینی
این دستورالعمل، ضمن این که تاکید می‌کند از سفرهای غیرضروری پرهیر شود، ضوابط استفاده از «خودروهای شخصی» هنگام مسافرت را این گونه تشریح کرده است:
قبل از سفر از سلامت وسیله نقلیه مطمئن شوید و داخل خودرو و دستگیره‌های در را نظافت و گندزدایی کنید. قبل از سفر حتما برای تهیه اقلام بهداشتی حفاظت شخصی شامل دستکش یکبار مصرف، ماسک، محلول ضدعفونی دست، دستمال کاغذی اقدام شود.
هنگام سوختگیری در جایگاه‌های ارائه سوخت از ماسک و دستکش استفاده شود.
در سفرهای کوتاه از مواد غذایی سبک از پیش تهیه شده در منزل استفاده شود.
در سفرهای طولانی فقط در واحدهای بین راهی تحت نظارت وزارت گردشگری توقف شود.
پس از استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی دست خود را طبق پروتکل‌های اعلام شده از سوی وزارت بهداشت به خوبی شستشو داده و خشک کنید یا از محلول ضد عفونی دست استفاده کنید.
پس از خرید هر نوع کالا یا ماده غذایی قبل از استفاده یا ورود به خودرو، بسته بندی آن گندزدایی شود.
برای پرداخت عوارض بزرگراهی ترجیحا از روش‌های الکترویکی استفاده کنید.
توصیه شده هنگام استفاده از «خودروهای سواری بین شهری» علاوه بر حفظ ظرفیت مسافرگیری (حداکثر سه مسافر) طبق راهنمای گام دوم وزارت بهداشت رعایت، مسافران و رانندگان در طول سفر از ماسک استفاده کنند و مسافران تا حد ممکن اینترنتی بلیت بخرند و سایر موارد بهداشتی از جمله ضدعفونی مکرر دست‌ها و استفاده از ماسک در طول سفر رعایت شود. راننده نیز موظف است پروتکل مربوط به خودروهای شخصی را دقیق رعایت کند.
پروتکل استفاده از اتوبوس‌های بین شهری
نظافت، شستشو و گندزدایی اتوبوس‌ها پس از هر سفر و توقف در توقفگاه پایانه‌ها به وسیله مواد ضد عفونی مورد تایید وزارت بهداشت الزامی است.
در صورت امکان با توجه به تعداد مسافر و ظرفیت خودرو، افراد با فاصله ایمن در اتوبوس جانمایی شوند.
ارائه هر نوع نوشیدنی و خوراکی به مسافران فقط به صورت بسته بندی مجاز باشد.
بسته بندی تمام اقلام، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها باید گندزدایی شود تا امکان انتقال آلودگی به مسافران حذف شود.
تهویه خودرو همواره روشن باشد.
در جعبه کمک‌های اولیه اتوبوس، علاوه بر اقلام همیشگی، تعدادی ماسک، دستکش و ماده ضد عفونی قرار داده شود.
راننده، کمک راننده و خدمه موظف به استفاده از ماسک هستند.
کمک راننده یا خدمه در هنگام سرویس دهی و توزیع مواد غذایی یا نوشیدنی به مسافران و یا تحویل چمدان‌ها و دریافت بلیت از دستکش استفاده کنند.
هنگام سوختگیری از ماسک و دستکش استفاده شود.
هنگام توقف بین راهی از واحدهای بین راهی دارای مجوز استفاده شود.
در صورت مشاهده مسافر با علائم کرونا به وی ماسک و دستکش داده شود.
مسافران برای افزایش اطمینان و ایمنی در طول سفر از ماسک و دستکش استفاده کنند.
مسافران در صورت امکان اینترنتی بلیت تهیه کنند.
پس از استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی دست خود را طبق پروتکل های اعلام شده از سوی وزارت بهداشت به خوبی شستشو داده و خشک کنید یا از محلول ضد عفونی دست استفاده کنید.
پروتکل حضور در پایانه های مسافربری
مسافران تا حد ممکن از خریدهای اینترنتی استفاده کنند و یا در هنگام تهیه بلیت از گیشه‌ها با رعایت فاصله یک متری از نفر جلویی و متصدی گیشه، از ماسک و دستکش استفاده کنند.
مسافران در سالن‌های انتظار با فاصله ایمن از دیگران روی صندلی ها بنشینند و در زمان نشستن از دست زدن به دستگیره‌ها یا لبه صندلی‌های عمومی خودداری کرده و در صورت تماس دست، دست‌ها را شستشو دهند.
در صورتی که علائم سرماخوردگی دارید از ماسک و دستکش استفاده کنید.
پس از استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی دست خود را طبق پروتکل های اعلام شده از سوی وزارت بهداشت به خوبی شستشو داده و خشک کنید یا از محلول ضد عفونی دست استفاده کنید.
پس از خرید هر نوع کالا یا ماده غذایی قبل از استفاده، بسته بندی آن گندزدایی شود.
تاحد ممکن از مواد بسته بندی برای میان وعده در سالن انتظار استفاده کنید.
از دراز کشیدن روی نیمکت‌ها مطلقا خودداری شود.
برای اقامه نماز در نمازخانه‌های عمومی به همراه داشتن مهر و سجاده شخصی الزامی بوده و پس از اقامه نماز دست‌ها را شسته یا ضدعفونی کنید همچنین تاحد ممکن رعایت فاصله یک متری بین نمازگذاران در نمازهای انفردای توصیه می‌شود.
از دراز کشیدن در نمازخانه خودداری شود.
مدیران پایانه‌ها نسبت به نظارت بهداشتی در محل‌های استراحت و تجمع رانندگان، سرویس‌های بهداشتی عمومی، گندزدایی سالن‌ها و صندلی‌های انتظار، نمازخانه‌ها، بوفه‌های موادغذایی، غرف و اغذیه فروشی‌ها اهتمام داشته باشند.
پروتکل حمل و نقل هوایی
برای کارکنان فرودگاه‌ها، شرکت‌های هوایی، مسافران و فعالان گردشگری توصیه و الزام می‌کند:
قبل از سفر از سلامت جسمانی خود و نداشتن علایم سرماخوردگی و به همراه داشتن اقلام بهداشتی وسایل حفاظت شخصی شامل دستکش یکبار مصرف، ماسک، محلول ضدعفونی دست اطمینان حاصل کنید.
پس از استفاده از سرویس های بهداشتی هواپیما دست خود را طبق پروتکل‌های اعلام شده از سوی وزارت بهداشت به خوبی شستشو داده و خشک کنید یا از محلول ضد عفونی دست استفاده کنید.
در صورت امکان با توجه به تعداد مسافر و ظرفیت پرواز، افراد با فاصله ایمن در هواپیما جانمایی شوند.
خدمه پرواز در طول پرواز از ماسک و دستکش استفاده کنند.
نظافت و گندزدایی هواپیماها پس از هر سفر و توقف در توقفگاه بوسیله مواد ضد عفونی مورد تایید وزارت بهداشت الزامی است.
ارایه هر نوع نوشیدنی به مسافران فقط به صورت بسته بندی مجاز است.
در جعبه کمک‌های اولیه هواپیما علاوه بر اقلام همیشگی، تعدادی ماسک، دستکش و ماده ضد عفونی قرار داده شود.
در صورت مشاهده مسافر با علائم کرونا به وی ماسک و دستکش ارایه شود.
مسافران برای افزایش اطمینان و ایمنی در طول سفراز ماسک و دستکش استفاده کنند.
هنگام حضور در فرودگاه‌ها، مسافران برای دریافت کارت پرواز و گذر از گیت بازرسی یا محل های کنترل مدارک در ورودی سالن ترانزیت با رعایت فاصله یک متری از نفر جلویی و متصدی کنترل، از ماسک و دستکش استفاده کنید. از دراز کشیدن روی نیمکت ها و نمازخانه مطلقا خودداری شود.
مدیران پایانه‌ها نسبت به نظارت بهداشتی در محل های تجمع مسافران و کارکنان، سرویس های بهداشتی عمومی، گندزدایی سالن‌ها و صندلی‌های انتظار، نمازخانه‌ها، بوفه‌های موادغذایی، غرف و اغذیه فروشی ها اهتمام ورزند و از گندزدایی مستمر لوازم گیت‌های بازرسی که در تماس دست افراد هستند و چرخ دستی‌های عمومی و امثالهم مطمئن شوند.
در زمان انتقال مسافران به محل سوار شدن به هواپیما به وسیله اتوبوس، به ظرفیت مناسب اتوبوس‌ها توجه و از ازدحام مسافران جلوگیری شود.
پس از تحویل بار و چمدان از نقاله‌های فرودگاه، حتما دست‌ها را طبق پروتکل شستشو دهید.
در ورودی سالن‌های فرودگاه و مجاور آسانسورها ماده ضدعفونی دست نصب شود.
پروتکل حمل و نقل ریلی
برای کارکنان راه آهن، قطارها، مسافران و فعالان گردشگری با تاکید همه توصیه‌های قبلی، تعیین می‌کند:
در صورت امکان با توجه به تعداد مسافر و ظرفیت قطار، افراد با فاصله ایمن در هر کوپه جانمایی شوند.
خدمه قطار در طول سفر از ماسک و دستکش استفاده کنند.
نظافت و گندزدایی قطارها پس از هر سفر و توقف در توقفگاه بوسیله مواد ضد عفونی مورد تایید وزارت بهداشت الزامی است.
ارایه هر نوع خوراکی و نوشیدنی به مسافران فقط بصورت بسته بندی مجاز می‌باشد. همچنین در خصوص غذای گرم تهیه شده در رستوران قطار رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی و استفاده از سلفون و درپوش بهداشتی الزامی است.
در جعبه کمک‌های اولیه قطار علاوه بر اقلام همیشگی، تعدادی ماسک، دستکش و ماده ضد عفونی قرار داده شود.
در صورت مشاهده مسافر با علائم کرونا به وی ماسک و دستکش ارائه شود.
مسافران برای افزایش اطمینان و ایمنی در طول سفر از ماسک و دستکش استفاده کنند.
در صورت سرو غذا در رستوران قطار رعایت پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله ایمن بین مسافران و خدمه الزامی است.
توصیه‌های حضور در راه آهن نیز مشابه پروتکل فرودگاه است و از مسافران خواسته شده با رعایت بهداشت، فاصله حداقل یک متری از متصدیان و سایر مسافران حفظ شود و پروتکل‌های بهداشتی مکان‌های عمومی، دقیق رعایت شود.