با توجه به شیوع “کرونا ویروس” در سراسر جهان و پس از این‌که سازمان بهداشت جهانی بیماری “کووید-۱۹” را یک بیماری همه‌گیر اعلام کرد، همه انسان‌ها در انتظار ساخت یک واکسن قطعی برای این بیماری هستند.
به نقل از گاردین، در این میان، ۳۵ شرکت و موسسه تحقیقاتی دانشگاهی برای تولید این واکسن با یکدیگر رقابتی سخت دارند که حداقل ۴ مورد از آنها برای آزمایش روی حیوان کاندید شده‌اند.
اولین آنها واکسن ساخت شرکت “مدرنا”( Moderna) است که روی انسان هم آزمایش شد.
البته این سرعت بی‌سابقه در تولید واکسن به لطف تلاش‌های اولیه چینی‌ها است.
چین این اقدام را از اواسط ماه ژانویه سال جاری انجام داد و به گروه‌های تحقیقاتی سراسر جهان اجازه داد که روی نحوه عملکرد کرونا ویروس و ساخت واکسن آن تحقیق و تلاش کنند.
خانواده کرونا ویروس‌ها تاکنون دو بیماری همه‌گیر و مرگبار را ایجاد کرده یکی بیماری “سارس” در چین که در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ میلادی شیوع پیدا کرد. دیگری هم بیماری “مرس” که در خاورمیانه شیوع پیدا کرد و برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ میلادی در عربستان سعودی آغاز شد.
شرکت “نواواکس”(Novavax) از دیگر شرکت‌هایی است که در این زمینه تلاش می‌کند و گفته که در بهار آتی اولین آزمایشات فاز انسانی واکسن خود را آغاز خواهد کرد.
“استنلی اک”(Stanley Eck) مدیرعامل “نواواکس” اظهار کرد: ما در گذشته روی انواع دیگری از خانواده کرونا ویروس از قبیل “مرس” و “سارس” کار کرده‌ایم. شرکت ما امیدوار است آزمایشات انسانی واکسن “کروناویروس” در ماه مه یا ژوئن آغاز شود.
تمامی این واکسن‌ها بر اساس یک رویکرد عمل می‌کنند. آنها بخشی یا تمام عوامل بیماری‌زا را از طریق تزریق یک دوز پایین به سیستم ایمنی بدن انسان وارد کرده و آن را وادار به تولید آنتی بادی می‌کنند. آنتی بادی‌ها نوعی حافظه ایمنی دارند که با یک بار مواجهه با عوامل بیماری‌زا، برای مدتی در بدن باقی مانده و دفعات بعد آمادگی لازم برای مقابله با ویروس و یا هر عامل بیماری زای دیگر را پیدا می‌کنند.
در روش سنتی، ایمن سازی بدن از طریق واکسن با استفاده از اشکال زنده ویروس یا شکل ضعیف شده آن انجام می‌گرفت. ولی این روش‌ها دارای اشکالاتی هستند.
وجود حالت زنده ویروس در بدن میزبان، خود منجر به افزایش آن می‌شود.
در برخی از پروژه‌های ساخت واکسن برای بیماری “کووید-۱۹”، از این روش‌ها استفاده می‌شود و در برخی دیگر، از فناوری‌های جدیدتر بهره گرفته می‌شود.
یکی از این روش‌ها که شرکت “نواواکس استفاده می‌کند، واکسن “نوترکیب” است. این امر مستلزم استخراج کد ژنتیکی پروتئین سطح ویروس کرونا است که به احتمال زیاد باعث ایجاد واکنش ایمنی در انسان می‌شود.
در روش‌های جدیدتر، واکسن از دستورالعمل ژنتیکی خود ساخته می‌شود. این روش، روشی است که شرکت “مدرنا” از آن استفاده می‌کند. شرکتی دیگری که از این روش استفاده می‌کند، شرکت “CureVac” نام دارد و اعلام کرد که تحقیقات درباره چندین واکسن برای ویروس کرونا را آغاز کرده و دو تا از امیدوار کننده‌ترین واکسن‌ها برای آزمایش انتخاب می‌شوند. این شرکت امیدوار است تا ژوئن یا ژوئیه سال جاری میلادی به یک واکسن تجربی دست پیدا کند و سپس تاییده لازم را برای آزمایش آن بر روی انسان‌ها را بدست آورد.
شرکت “CureVac” هم مانند “مدرنا” از پیام رسان “آران‌ای”(RNA) برای ساخت واکسن کرونا ویروس استفاده می‌کند.
سازمان ابتکارات برای آمادگی در برابر اپیدمی‌ها(CEPI) هفته گذشته اعلام کرد که برای فناوری‌های نوآورانه برای ساخت واکسن کروناویروس، ۴.۴ میلیون دلار به شرکت “نواواکس” و دانشگاه آکسفورد اعطا کرده است.
آزمایش‌های بالینی برای تولید واکسن‌ها براساس مقررات تعیین شده، معمولا در سه مرحله انجام می‌شود. اولین مرحله، شامل آزمایش ایمنی واکسن روی دهها داوطلب سالم است. در مرحله دوم چند صد نفر از کشورهای مختلف که به این بیماری مبتلا شده‌اند انتخاب شده و با تزریق واکسن بر روی آنها، اثربخشی واکسن مورد سنجش قرار می‌گیرد. در مرحله سوم که شبیه مرحله دوم است، آزمایش روی چند هزار نفر انجام می‌شود.
ولی باید اذعان کرد که در این مراحل موانع بسیار زیادی هم وجود دارد. شاید به همین دلیل دونالد ترامپ در نشست خبری ۲ مارس در کاخ سفید خواستار تهیه سریع این واکسن تا ماه نوامبر شد که زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا است.
ولی خوشبختانه می‌توان گفت،” آنلی وایلدر اسمیت”(Annelies Wilder-Smith) استاد بیماری‌های عفونی دانشکده بهداشت لندن گفت: همانند دیگر واکسن شناسان فکر نمی‌کنم این واکسن تا پیش از ۱۸ ماه تولید شود. هرچند وی تاکید کرد این ۱۸ ماه سریع‌ترین زمان ممکن است و در شرایطی واکسن کروناویروس به این سرعت تولید می‌شود که هیچ مشکلی پیش نیاید.
در این میان یک مشکل احتمالی دیگر هم وجود دارد که به محض تولید واکسن قطعی، باید به مقدار زیادی تولید شود و بسیاری از سازمان‌های ذیربط ظرفیت تولید کافی را ندارند.
وایلدر اسمیت ادامه داد، به احتمال زیاد، این بیماری پیش از تولید قطعی واکسن به شدت کاهش خواهد یافت و تا آن زمان بهترین امید این است که تا حد امکان این بیماری را مهار کنیم.
چند ماه ی از این ویروس گذشته هنوز واکسنی پخش نشده است.