چشمه ها و به خصوص چشمه آبگرم در ایران یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی به‌شمار می‌روند که همواره توجه گردشگران زیادی به خصوص گردشگران پزشکی و توریست سلامت را به خود جلب کرده‌اند. معمولاً در اطراف آبگرم‌ها مناظر طبیعی قابل توجهی وجود دارد، این ویژگی زیبایی طبیعی آن‌ها را دوچندان می‌سازد. کمتر کسی است که به دیدن آبگرم و آبگرم درمانی علاقه‌مند باشد، ولی بتواند از مراجعه به آبگرم، بازدید از آن و لذت بردن از جلوه‌های بکر طبیعی اطرافش چشم‌پوشی کند. زیبایی‌های چشمگیر آبگرم‌ها و همچنین مناظری که معمولاً در اطراف آن به‌وجود آمده است، باعث شده تا دست‌اندرکاران مربوطه به‌دنبال ساخت و تعبیه‌ی تفرجگاه‌ها، مراکز تفریحی و امکانات رفاهی متنوعی در این مناطق باشند. این ویژگی خود در جذب گردشگران پزشکی نقش چشمگیری را ایفا می‌کند.
از ویژگی‌های مهم آبگرم‌ها تأثیر چشمگیر آن‌ها بر سلامتی انسان است. هرساله بسیاری از گردشگران علاقه‌مند با هدف استفاده از خواص درمانی آب گرم به این چشمه‌ها مراجعه می‌کنند. با استفاده از آب این چشمه‌ها معمولاً استخرهای آبگرم درمانی ساخته می‌شود تا گردشگران بدون مشکل خاصی امکان استفاده از آب گرم را داشته باشند.
تاثیر شگرف این آب بر افزایش خون در بدن، آرامش عضلات، دسترسی هرچه بیشتر سلول‌ها به اکسیژن، گشاد شدن مویرگ‌ها و تسریع تبادل مواد در بدن و همچنین رفع بیماری‌های روماتیسمی، پوستی، عضلانی و… باعث شده تا کمتر گردشگری از آبگرم درمانی غافل گردد. با توجه به تمام آن‌چه گفته شد، اهمیت چشمههای آبگرم به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری غیر قابل کتمان است.
در کشور ما چشمه‌هایی از این دست پر شمارند که در ادامه به معرفی برخی از مهم ترین چشمه های آبگرم ایران به همراه اطلاعاتی در مورد مسیر دسترسی و امکانات این مجموعه های تفریحی – درمانی می پردازیم.
چشمه های آبگرم ایران
آبگرم لاویج
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های چشمه آبگرم لاویج قرار داشتن آن در جوار جاذبه‌های طبیعی دیگر این منطقه است که از آن جمله می‌توان به آبشار حرام و جنگل‌های لاویج اشاره کرد. تعدد گونه‌های گیاهی در جنگل لاویج این جنگل را به یک جاذبه‌ی طبیعی تماشایی تبدیل کرده است. نکاتی از این دست بر اهمیت گردشگری چشمه آبگرم لاویج می‌افزاید. لاویج نام دهستانی در شهر چمستان نور واقع در استان مازندران است. چشمه آبگرم لاویج بر دامنه‌ی کوه‌های شرقی لاویج قرار دارد.
از مهم‌ترین عناصر حل‌شده در این چشمه می‌توان به گوگرد اشاره کرد، همچنین سایر املاح حل‌شده اهمیت این چشمه را در آبگرم درمانی افزون ساخته است. همچنین از آب این چشمه برای بهبود کمردرد، پادرد، درد مفاصل و بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود. مسافرخانه‌ها، سوییت‌ها، خانه‌های اجاره‌ای و ویلاهایی در روستای لاویج تعبیه شده است تا دغدغه‌های مسافران برای اسکان تا حدی برطرف گردد.
البته امکان اسکان در برخ مقاطع زمانی خاص نظیر بهار با توجه به مراجعه‌ی گسترده‌ی بازدیدکنندگان با محدودیت نیز روبه‌رو است. دو استخر نیز برای استفاده‌ی بازدیدکنندگان آقا و خانم برای آبگرم درمانی در منطقه‌ی چشمه‌ی لاویج قرار دارد. این چشمه چه از حیث زیبایی و چه از حیث خواص پرشمار درمانی یکی از مهم‌ترین چشمههای کشور به‌شمار می‌رود.
مسیر دسترسی به آبگرم لاویج : مازندران، ۱۸ کیلومتری جنوب چمستان، روستای لاویج، چشمه آبگرم لاویج
آبگرم محلات
آبگرم محلات یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان مرکزی به‌شمار می‌رود. آب این چشمه در دسته‌ی آب‌های هیپوترمال قرار می‌گیرد. آب هیپوترمال در واقع آب معدنی سولفاته کلسیک است. آب این چشمه از این نظر با چشمههای سولفاته کلسیک در بان‌یردوبیگور واقع در کشور فرانسه قابل قیاس است. مشخصات ذکر شده درباره‌ی چشمههای محلات اهمیت چشمگیری در خواص درمانی آن‌ها دارد. هر سال شمار زیادی از گردشگران برای آبگرم درمانی به محلات مراجعه می‌کنند.
آبگرم درمانی در محلات نقش به‌سزایی در کمرنگ شدن بیماری‌های کبدی، صفراوی، کلیوی، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و همچنین درمان نقرس دارد. دمای آب در بیشترین حالت ممکن گاهی به ۱۰۰ درجه هم می‌رسد. نزدیکی این چشمه‌ها به کاروان‌سرای دودهک که از جاذبه‌های تاریخی استان مرکزی است، بر اهمیت آن‌ها از حیث گردشگری افزوده است. امکانات رفاهی زیادی در اطراف چشمههای محلات تعبیه شده تا مسافران از آن‌ها استفاده کنند، از جمله‌ی این امکانات می‌توان به مسافرخانه‌ها، مهمان‌سرای جهان‌گردی، حمام خصوصی و… اشاره داشت.
مسیر دسترسی به آبگرم محلات : مرکزی، پانزده کیلومتری شمال شرق محلات، چشمه‌ی محلات
آبگرم سرعین
استان اردبیل از لحاظ تعدد چشمه آبگرم مهم‌ترین استان کشور به‌شمار می‌رود. یکی از مهم‌ترین شهرهای اردبیل از حیث دارا بودن چشمه آبگرم سرعین است. ده‌ها چشمه در این شهر واقع شده که از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرند. قره‌سو، ساری‌سو، گاومیش‌گلی، گوزل(ژنرال)، آب‌پهن، آب‌یل‌سویی، آب‌چشم، قهوه‌خانه و بش‌باجی‌لار شماری از معروف‌ترین چشمه‌ها در شهر سرعین هستند.
چشمه‌ها در سرعین با توجه به خواص درمانی پرشمار مخصوصاً در رفع التهابات پوستی، بهبود بیماری‌های عصبی و همچنین برطرف ساختن دردهای مفصلی همواره مورد توجه مراجعان قرار گرفته‌اند؛ در واقع چشمههای این شهر اصلی‌ترین دلیل اهمیت آن از حیث گردشگری به‌شمار می‌روند. مسافران زیادی هرساله برای آبگرم درمانی به سرعین سفر می‌کنند.
مجتمع‌های گوناگونی برای استفاده‌ی گردشگران از آب گرم در سطح شهر سرعین تاسیس شده است. هرکدام از این مجتمع‌ها به‌نوبه‌ی خود از تجهیزات نسبتاً خوبی برخوردارند. استخرهای گوناگونی برای آقایان و خانم‌ها در هر کدام از مجتمع‌ها تعبیه شده است. در این میان، مجتمع آبگرم درمانی سبلان سرعین نیز از این حیث که بزرگ‌ترین مرکز آبگرم درمانی در خاورمیانه به‌شمار می‌رود حائز اهمیت گردشگری فراوانی است. از دیگر ویژگی‌های شهر سرعین می‌توان به سهولت سفر به آن اشاره کرد. مسیر آسفالت از مرکز استان به سرعین دسترسی به آن را آسان ساخته است. همچنین امکانات رفاهی متعددی در این منطقه جهت استفاده‌ی مسافران تعبیه شده است که از آن جمله می‌توان به هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، فروشگاه‌ها و… اشاره داشت.
مسیر دسترسی به آبگرم سرعین : ۳۰ کیلومتری غرب اردبیل، سرعین
آبگرم فردوس
چشمه آبگرم فردوس به لحاظ تنوع مواد معدنی حل‌شده مهم‌ترین چشمه آبگرم کشور به‌شمار می‌رود. تعدد املاح حل‌شده در این چشمه بر اهمیت درمانی آن افزوده است. هرساله گردشگران پرشماری با هدف آبگرم درمانی از این چشمه بازدید می‌کنند. امکان بهبود بسیاری از بیماری‌های پوستی و همچنین مفصلی در صورت مراجعه به این چشمه وجود دارد. همچنین آب این چشمه تأثیر به‌سزایی هم در آسایش روان و هم آرامش عضلات بدن دارد. این چشمه همچنین به‌عنوان یک جاذبه‌ی طبیعی نیز همواره مورد توجه گردشگران طبیعت‌دوست قرار گرفته است.
امکان ظرفیت ۱۲۰۰ نفر در یک شبانه‌روز در اطراف این چشمه وجود دارد تا نیازهای مسافران برای اسکان تا حدودی برطرف گردد. استخرهای آبگرم درمانی، وان‌های ویژه و ویلاهای سه‌ستاره از جمله مهم‌ترین امکانات تعبیه‌شده در منطقه‌ی چشمه آبگرم فردوس به‌شمار می‌رود. همچنین سایر امکانات رفاهی نظیر فروشگاه مواد غذایی، فروشگاه صنایع دستی، سرویس بهداشتی، رستوران و… نیز در این منطقه قرار دارد. چشمه آبگرم فردوس قطب گردشگری سلامت شرق کشور نیز خوانده می‌شود. این چشمه با توجه به خواص پر شمار خود در آبگرم درمانی هرساله با بازدید قابل توجه گردشگران مواجه می‌گردد.
مسیر دسترسی به آبگرم فردوس : خراسان جنوبی، ۲۰ کیلومتری شمال فردوس، نرسیده به روستای برون، چشمه آبگرم فردوس
آبگرم رینه لاریجان
چشمه‌ی رینه لاریجان با توجه به خواص درمانی پرشمار یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان مازندران به‌شمار می‌رود. چشمه‌ی رینه لاریجان هرساله با استقبال قابل توجه گردشگران با هدف آبگرم درمانی واقع می‌گردد. دمای آب در چشمه‌ی رینه لاریجان در حدود ۶۰ درجه‌ی سانتی‌گراد است. چشمه‌ی رینه لاریجان نقش به‌سزایی در بهبود بیماری‌های عصبی، التیام دردهای مفصلی، برطرف‌سازی التهابات پوستی، درمان دردهای استخوان و علاج مشکلات روماتیسمی دارد. تمام آن‌چه ذکر شد اهمیت این چشمه را از حیث آبگرم درمانی دوچندان می‌سازد.
روستای خوش آب و هوای رینه بر دامنه‌ی کوه دماوند قرار گرفته است. قله‌ی دماوند از منطقه‌ی ییلاقی رینه به‌آسانی دیده می‌شود. بازدید از این منطقه‌ی به‌واسطه‌ی هوای بکر کوهستانی در فصول ابتدایی سال لطفی دیگر دارد. همچنین قابل ذکر است که فاصله‌ی ۱۰۸ کیلومتری رینه از تهران دسترسی به آن را برای پایتخت‌نشینان آسان می‌سازد. امکانات رفاهی متعددی نیز در رینه لاریجان جهت استفاده‌ی مسافران تعبیه شده است که از آن جمله می‌توان به تاسیسات مجهز به حوضچه‌های جکوزی و واحدهای اقامتی اشاره کرد.
مسیر دسترسی به آبگرم رینه لاریجان : جاده‌ی هراز، لاریجان، بعد از روستای گزانه، رینه، چشمه‌ی رینه لاریجان
آبگرم شابیل
چشمه شابیل یکی دیگر از مهم‌ترین چشمههای کشور است که در استان اردبیل قرار دارد. آب چشمه‌ی شابیل آب معدنی اسید بی‌کربنات است. به آب معدنی اسید بی‌کربنات اصطلاحاً آب معدنی بیکربناته سدیک نیز گفته می‌شود. این آب تأثیر به‌سزایی در درمان بیماری‌های حرکتی دارد. همچنین نقش این آب در رفع مشکلات عصبی که به درد پا یا کمر می‌انجامد نیز چشمگیر است. هرساله بازدیدکنندگان پرشماری برای آبگرم درمانی به چشمه آبگرم شابیل مراجعه می‌کنند.
چشمه‌ی شابیل به‌عنوان یک جاذبه‌ی طبیعی نیز همواره مورد توجه طبیعت‌دوستان قرار داشته است. دمای آب چشمه‌ی شابیل حدوداً ۴۹ درجه‌ی سانتی‌گراد است. دبی این چشمه نیز ۵ لیتر بر ثانیه است. نزدیکی این چشمه به کوه سبلان بر اهمیت آن از حیث گردشگری افزوده است. امکانات رفاهی گوناگونی نظیر رستوران و پارکینگ در اطراف چشمه تعبیه شده است. همچنین پناهگاه‌هایی نیز در کوه سبلان واقع شده تا نیازهای مسافران را جهت اسکان در منطقه برطرف سازد. دسترسی به چشمه آبگرم شابیل با اتومبیل‌های لندرور ممکن است.
مسیر دسترسی به آبگرم شابیل : اردبیل، ۵۰ کیلومتری مشکین‌شهر، ۲۵ کیلومتری لاهرود، چشمه آبگرم شابیل
آبگرم شاهان گرماب
چشمه شاهان گرماب با توجه به برخی ویژگی‌های منحصر به فرد و نیز خواص درمانی از جمله مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان خراسان رضوی به‌شمار می‌رود. تنها آب گرم قابل شرب کشور آب چشمه‌ی شاهان گرماب است. از دیگر ویژگی‌های این چشمه می‌توان به زلال و بی‌بو بودن آب آن همچنین در بر نداشتن گوگرد، آمونیاک و شوره اشاره کرد. چشمه شاهان گرماب نقش به‌سزایی در بهبود التهابات و عفونت‌ها پوستی، واریس، رماتیسم، آرتروز، آرتریت و… دارد.
امکانات گردشگری پیرامون چشمه‌ی شاهان گرماب با محدودیت‌هایی روبه‌رو است، با این برخی امکانات رفاهی نیز در منطقه تعبیه شده تا مسافران از آن‌ها استفاده کنند، از آن جمله می‌توان به بوفه‌ی غذا، فروشگاه مواد غذایی و سرویس بهداشتی اشاره کرد. ذکر این نکته نیز ضروری است که مسیر خاکی منتهی به چشمه‌ی شاهان گرماب دسترسی به آن را تا حدی با دشواری مواجه می‌سازد. این مسیر خاکی حدوداً ۵ کیلومتر است. نزدیکی چشمه‌ی شاهان گرماب به مشهد مقدس بر اهمیت آن از حیث گردشگری می‌افزاید. این چشمه هرساله مورد توجه ویژه‌ی گردشگران علاقه‌مند به آبگرم درمانی واقع می‌شود.
مسیر دسترسی به آبگرم شاهان گرماب : خراسان رضوی، فریمان، قلندرآباد، سفیدسنگ، روستای شاهان گرماب، چشمه‌ی شاهان گرماب
آبگرم گنو
منطقه‌ی گنو یکی از مهم‌ترین مناطق حفاظتشدهی دربرگیرنده‌ی آب گرم واقع در استان هرمزگان است. دمای چشمههای گنو حدوداً ۴۰ درجه‌ی سانتی‌گراد است. در منطقه‌ی حفاظتشدهی گنو چیزی حدود ۴۰ چشمه قرار دارد. این چشمه‌ها در تمام سال آبی را که مورد نیاز منطقه است تأمین می‌کنند. نزدیکی این چشمههای حاوی آب گرم به تنگ سیاه به‌عنوان یکی از ارزشمندترین جاذبه‌های گردشگری استان هرمزگان بر اهمیت گردشگری آن تاثیر به‌سزایی گذاشته است.
چشمههای گنو زیستگاه ماهی آفانیوس گینویس است. این ماهی با خطر انقراض روبه‌رو است و در شمار گونه‌های آسیب‌پذیر قرار دارد. آفانیوس گینویس در خانواده‌ی کپوردندان‌ماهیان قرار می‌گیرد. از دیگر ویژگی‌های چشمههای گنو می‌توان به احاطه شدن آن توسط درختان نخل اشاره کرد. درختان نخل به‌طور قابل توجهی بر جلوه‌های طبیعی چشمههای گنو افزوده‌اند. امکانات رفاهی قابل توجهی در منطقه‌ی حفاظتشدهی گنو تعبیه شده است که از آن جمله می‌توان به استخرهای زنانه و مردانه، جکوزی، بوفه، رستوران، پارک شادی و اقامتگاه‌هایی جهت اسکان مسافران اشاره کرد. منطقه‌ی حفاظتشدهی گنو هر ساله با استقبال مسافران، به‌خصوص علاقه‌مندان به آبگرم درمانی مواجه می‌شود.
مسیر دسترسی به آبگرم گنو : هرمزگان، بندرعباس، کیلومتر ۳۴ جاده‌ی بندرعباس به سیرجان، منطقه‌ی حفاظتشدهی گنو
آبگرم ورتون
چشمه آبگرم ورتون یکی از مهم‌ترین چشمههای کشور است که در استان اصفهان قرار دارد. آب گرم ورتون آب معدنی کلرو بیکربناته و سولفاته‌ی گرم است. از این آب می‌توان برای رفع نقرس بهره برد. همچنین آب این چشمه در درمان سیاتیک، کوفتگی ماهیچه‌ها، کم‌خونی، درد مفاصل، التهابات پوستی و… نقش چشمگیری دارد. تمام این ویژگی‌ها چشمه‌ی ورتون را به یکی از گردشگر پذیرترین مناطق در کشور برای آبگرم درمانی بدل ساخته است.
در منطقه‌ی ورتون همچنین حمام‌هایی قدیمی وجود دارد. اکثر این حمام‌ها خراب شده‌اند. قدمت حمام‌های این منطقه به زمان صفویه بازمی‌گردد و از حیث تاریخی حائز اهمیتند. همچنین معماری این بناها نیز همواره مورد توجه گردشگران قرار گرفته، به‌خصوص دو بنای تالار سنگی و حوض مراد که از زیباترین جلوه‌های معماری دوره‌ی صفویه به‌شمار می‌روند. توأمان بودن خصوصیات درمانی و نیز جلوه‌های تاریخی چشمه آبگرم ورتون به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان اصفهان تبدیل کرده است. چشمه آبگرم ورتون هرساله با استقبال گسترده‌ی مسافران، گردشگران و علاقه‌مندان به آبگرم درمانی روبه‌رو می‌گردد.
مسیر دسترسی به آبگرم ورتون : اصفهان، کیلومتر ۳۵ جاده‌ی اصفهان به نائین، روستای ورتون، چشمه آبگرم ورتون
آبگرم کوته کومه
چشمه آبگرم کوته کومه یکی از مهم‌ترین چشمههای کشور است که در روستای کوته کومه واقع در آستارا قرار دارد. هم‌جوار بودن این چشمه با رودخانه‌ای پرآب زیبایی آن را دوچندان ساخته است. همچنین سنگ‌های بزرگی که در کنار این چشمه وجود دارند در اولین نگاه نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. از دیگر ویژگی‌های مهم چشمه کوته کومه می‌توان به طبیعت جنگلی اطراف آن اشاره کرد. تمام این جلوه‌های طبیعی در کنار هم باعث ایجاد مناظر بکری شده‌اند و چشمه‌ی کوته کومه را به یکی از تماشایی‌ترین جاذبه‌های طبیعی استان گیلان بدل ساخته‌اند.
املاح گوناگونی در چشمه‌ی کوته کومه شده‌اند و آن را از حیث آبگرم درمانی حائز اهمیت ساخته‌اند، استفاده از آب گرم این چشمه برای رفع بیماری‌های پوستی و بهبود مشکلات مفصلی حائز اهمیت است. با وجود حضور املاح معدنی، زلالی بالای آب این چشمه از برجسته‌ترین آن به‌شمار می‌رود. درواقع، چشمه آبگرم کوته کومه در قیاس با سایر چشمههای کشور از آب گرم بسیار زلالی بهره می‌برد. آب روستای کوته کومه نیز از رودخانه‌ای که از چشمه‌ی کوته کومه جاری می‌شود تأمین می‌گردد. این چشمه هرساله با استقبال گسترده‌ی دوستداران جاذبه‌های طبیعی استان گیلان و نیز علاقه‌مندان به آبگرم درمانی مواجه می‌شود.
مسیر دسترسی به آبگرم کوته کومه : گیلان، آستارا، روستای کوته کومه، چشمه‌ی کوته کومه
بامد مرجع تخصصی تجهیزات پزشکی و گردشگری سلامت
خیلی جالب بود نمیدونستم مازندران چند تا آبگرم دارد .